Τρίτη 30 Ιουλίου 2013

Η Ελλάδα αφτιασίδωτη


Η παρακάτω παράγραφος προέρχεται από συντομότατη και γλαφυρότατη αυτοβιογραφία της Ελένης Καραΐνδρου που κυκλοφορεί ακόμη στο διαδίκτυο, για παράδειγμα εδώ. Κάποιοι φίλοι μάλλον με έχουν ξαναδεί να την δημοσιεύω αλλού, και όχι τυχαία -- αναβλύζει από μέσα της η Ελλάδα που ξεχάσαμε, με συγκινεί όσο πολύ λίγα κείμενα:

Φεύγουμε με τη μάνα μου από το χωριό για να συναντήσουμε στην Αθήνα τον πατέρα μου. Εχει διοριστεί εκεί εκπαιδευτικός. Με φορτώνουν σε ένα μουλάρι πάνω σε μία κόκκινη βελέντζα. Η μάνα μου πεζή. Περνάμε δάση από δρυς και κατακόκκινες κουμαριές. Φτάνουμε σε ένα χάνι και βλέπω ένα τέρας με τεράστια μάτια και παράξενο βρυχηθμό. Είναι το φορτηγό που θα μας παραλάβει. Πρώτη φορά βλέπω αυτοκίνητο.

Δευτέρα 1 Ιουλίου 2013

'Ανθρωπορραγία'

Κατάγομαι εκ πατρός από το Ικόνιο (Konya) της Μικράς Ασίας, ακριβέστερα από την παρακείμενη, Ελληνόφωνη ως το 1924, κωμόπολη της Σύλλης (Sille). Για την Σύλλη θα ήθελα να φτιάξω κάποτε ξεχωριστό ιστολόγιο, σήμερα όμως παραθέτω εδώ μία και μόνη παράγραφο για χάρη της:

Η πρώτη αιμορραγία (ανθρωπορραγία εννοεί) έγινε το 1923 με την εξαναγκαστική ανταλλαγή του Χριστιανικού πληθυσμού. Οι οποίοι δεν επέστρεψαν ποτέ και άρχισε να λιγοστεύει ο πληθυσμός. Η πέτρα της Σύλλης ήταν τόσο πολύτιμη που κάποια εποχή μεταφέρονταν από τα λατομεία στο κέντρο πάνω σε ράγιες. Τα λατομεία ήταν αυτά που έθρεφαν τους κατοίκους. Όταν έκλεισαν καταργήθηκε και ο σιδηρόδρομος και αυτό σαν γεγονός ήταν ένα ακόμη χαστούκι για τους κατοίκους. Με το βάρος της ανεργίας, την δεκαετία του '80 οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στο Ικόνιο πουλώντας τα σπίτια τους.

Τα παραπάνω γράφονται από τον μεταφραστή ή την μεταφράστρια από τα Τουρκικά ενός πρόσφατου άρθρου για την Σύλλη, με πρωτεύουσα γλώσσα την Τουρκική -- εξ ου και η άγνοια της Ελληνικότατης και πανάρχαιας λέξης "αιμορραγία" (που προφανώς υπάρχει και στα Τουρκικά, πιθανώς ως έμμεσο ή άμεσο δάνειο από τα Ελληνικά)! Θεώρησε δηλαδή ο μεταφραστής ότι η μεταφορική χρήση της "αιμορραγίας" (και έμμεση παρομοίωση του πληθυσμού μιας πόλης με το αίμα ενός ζωντανού οργανισμού) υπάρχει μόνο στα Τουρκικά, και αποφάσισε να ονομάσει την εκροή πληθυσμού της Σύλλης μετά το 1923 "ανθρωπορροή" ή, ακόμη καλύτερα, "ανθρωπορραγία"! Έστω και κατά λάθος, έστω και στιγμιαία, η Ελληνική εμπλουτίζεται με μια υπέροχη λέξη, με διπλό μάλιστα νόημα ... αν σκεφτεί κανείς πόσο 'ραγίζει' ο άνθρωπος όταν εγκαταλείπει την πατρίδα του ... και την λέξη αυτή μας χαρίζει, λαθρότυχα*, ο λαός που, με λίγη απαισιοδοξία, θα μπορούσε να θεωρηθεί ιστορικά προορισμένος να μας αφανίσει...

*δική μου επινόηση η "λαθροτυχία" για την Κεϋλανικής προέλευσης serendipity :-)