Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2016

Κερασούντα 23 Σεπτεμβρίου 1883

Το παρακάτω κείμενο της εκ μητρός προγιαγιάς μου Περσεφόνης Σουρμελή-Παπαδοπούλου αναδημοσιεύτηκε στο 19ο τεύχος της "Ποντιακής Εστίας" (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1978):

Οι κάτοικοι της πόλεως Κερασούντος έχοντες μεγάλην συγκοινωνίαν με το εσωτερικόν αυτής, αι δε οδοί δι' ων συνεκοινώνουν ούσαι ανώμαλοι, καθίστων δύσκολον την συγκοινωνίαν, ένεκα τούτου απεφάσισαν να επιπεδώσωσιν αυτάς, όπως οι χωρικοί μεταφέρωσιν ευκόλως τα εις την πόλιν εμπορεύματα των. Η επιπέδωσις όθεν αυτών ήρχισε το 1870όν έτος και ετελείωσε το 1883ον αφού εδαπανήθησαν υπέρογκα ποσά προς εντελή αυτών καταρτισμόν. Την δε 23ην 9)βρίου του 1883 ωρίσθη η τελετή των εγκαινίων αυτών, ήτις εγένετο επισημοτάτη εις τι κατάλληλον μέρος ονομαζόμενον Τεκπόη, ένθα συνηθροίσθη πλήθος πολύ αμφοτέρων των φύλων. Προς τιμήν δε της τελετής ταύτης των εγκαινίων ήλθε και ο Υποδιοικητής της επαρχίας Τραπεζούντος δια του ρωσσικού ατμοπλοίου^ συνώδευσαν δε τον ειρημένον υποδιοικητήν εις τον τόπον της τελετής οι μαθηταί της τουρκικής, ελληνικής και αρμενικής σχολής. Η δε οδός δι' ης διήρχετο ο υποδιοικητής ήτο εστρωμένη με δάφνας. Εις την τελετήν ταύτην παρευρέθησαν και οι εν τη πόλει διαμένοντες Πρόξενοι Ρωσσίας και Αυστρίας φέροντες τας προξενικάς στολάς των και έχοντες τας σημαίας των ανηρτημένας. Εθυσίασαν δε και πέντε πρόβατα, των οποίων το κρέας διενεμήθη εις τους πτωχούς Οθωμανούς. Μετά την τελετήν τον ειρημένον Υποδιοικητήν μετά της συνοδείας του ωδήγησαν εις την οικίαν ενός των τα πρώτα φερόντων της πόλεως, ένθα επί δύο ημέρας εφιλοξενείτο. 

Συνεχίζω με το περί Κερασούντος σημείωμα του ανατύπου της "Ποντιακής Εστίας":

Η Κερασούντα είναι από τις αρχαίες πόλεις του Πόντου, ένα από τα μαργαριτάρια του Ευξείνου, και δίκαια της είχε δοθή ο τίτλος της "Νύφης του Πόντου". Και δεν ήταν μόνο όμορφη σαν πολιτεία, με περιποιημένους δρόμους και ευπρόσωπα, αρχοντικά σπίτια, αλλά και πλουσία. Κι αυτό, διότι πολλοί από τους κατοίκους της, ασχολούμενοι παλαιότερα με την εμπορική ιστιοπλοία -- πριν εκτοπισθή αυτή σαν μέσον θαλασσίων μεταφορών από το ατμόπλοιο -- περιέπλεαν την Μαύρη Θάλασσα και την Μεσόγειο και έφερναν από εκεί στην πατρίδα τους και πλούτο και πολιτισμό.

Πέρα από αυτό, η Κερασούντα είχε το ευτύχημα να προΐσταται της πόλεως σαν δήμαρχος μία προσωπικότης κοινής εκτιμήσεως από Τούρκους και Έλληνες κατοίκους, μία εξαιρετικά δυναμική και ικανή προσωπικότης, που έγινε γνωστή σ' όλον τον Πόντο και στο εξωτερικό -- ο θρυλικός, θα λέγαμε, Γεώργιος Κωνσταντινίδης, με την απλή προσωνυμία "Καπετάν Γεώργη πασάς". Ο τίτλος του πασά απενεμήθη σ' αυτόν με σουλτανικό φιρμάνι, το οποίο μάλιστα τον ανεκήρυττε ισόβιο δήμαρχο της Κερασούντας, τόσο για τις ικανότητες του όσο και για τις γενναιόδωρες οικονομικές παροχές προς την πόλη από το ιδιωτικό του ταμείο. Την προσαγόρευση "Καπετάν" την ήθελε ο ίδιος, σαν παλαιός ναυτικός που ήταν. Σε πολλές χιλιάδες χρυσές τουρκικές λίρες έφτασαν οι προσωπικές αυτές παροχές του, χάρις στις οποίες, κυρίως, η Κερασούντα απέκτησε σύγχρονη ρυμοτομία και εξωραϊσμό ευρωπαϊκού επιπέδου.

Το όνομα της το οφείλει η πόλη στα εξαιρετικά σε ποιότητα κεράσια της, από εκεί δε μετέφερε στα 74 π.Χ. ο στρατηγός Λούκουλος την κερασιά στη Ρώμη. Το κύριο ωστόσο εξαγώγιμο προϊόν της Κερασούντας ήσαν -- και είναι και σήμερα -- τα επίσης εκλεκτά σε ποιότητα αλλά και άφθονα σε ποσότητα φουντούκια της, στα οποία στηρίζεται η όλη εμπορική ζωή της "Νύφης του Πόντου" όπως την είπαμε.

Πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο η Κερασούντα είχε 22 χιλ. κατοίκους, από τους οποίους οι 10 χιλ. ήσαν Έλληνες, με ζηλευτά εκπαιδευτικά ιδρύματα και καλλιμάρμαρες εκκλησίες, οι 10 χιλ. Τούρκοι και οι 2 χιλ. Αρμένιοι, που είχαν όμως εξοντωθή ολοκληρωτικά στα 1915 από το τουρκικό κράτος, με απροκάλυπτη και απροσχημάτιστη σφαγή. Και ο ελληνικός επίσης πληθυσμός, που κατείχε τα σκήπτρα στα γράμματα, στις επιστήμες, γενικά στην πνευματική ζωή και στο εμπόριο, υπέστη φοβερή συρρίκνωση κατά τα 4 χρόνια του πολέμου εκείνου, με εκτοπίσεις, φόνους, φυλακίσεις και απαγχονισμούς, όπως και με κατασχέσεις περιουσιών, ληστείες και διαρπαγές από μέρους του οθωμανικού κράτους και ιδιωτών Τούρκων που είχαν αποβή "κράτος εν κράτει".

Περισσότερα περί Κερασούντας, μαζί με παλιές φωτογραφίες, εδώ.